Η δομή της σπονδυλικής στήλης.
Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέρη του σώματος μας. Αποτελείται από ξεχωριστά οστέϊνα σώματα (σπόνδυλοι) που ενώνονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους που την κάνουν ευλύγιστη. Περιβάλλεται από ισχυρούς μύες και συνδέσμους που την ενισχύουν και την προστατεύουν.
Ο νωτιαίος μυελός είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται μέσα στην σπονδυλική στήλη που τον προστατεύει. Οι νευρικές ρίζες ξεκινούν από το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν ερεθίσματα από και προς τον εγκέφαλο.
Τί είναι η σκολίωση;
Κοιτώντας έναν άνθρωπο από πίσω η σπονδυλική του στήλη είναι σχεδόν ίσια. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως σχηματίζονται κάποιες καμπύλες. Αυτό ονομάζεται σκολίωση. Η καμπύλη μπορεί να είναι σε ένα μικρό τμήμα ή σε ολόκληρη την σπονδυλική στήλη.
Αιτίες σκολίωσης.
Στους περισσότερους ανθρώπους (80%) που έχουν σκολίωση δε βρίσκεται καμμία αιτία (ιδιοπαθής σκολίωση). Αυτός ο τύπος σκολίωσης αφορά κυρίως κορίτσια και συνήθως αναπτύσεται στην ηλικία των 10 έως 16 ετών.
Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σκολίωση λόγω ανώμαλης ανάπτυξης της σπονδυλικής τους στήλης (συγγενής σκολίωσης). Άλλοι έχουν μια νευρολογική διαταραχή που τους προκαλεί τη σκολίωση (νευρομυϊκή σκολίωση).
Η σκολίωση δεν προκαλείται από τη μεταφορά βαριών αντικειμένων (σχολικές τσάντες κ.ά.), αθλητικές δραστηριότητες ή λάθος στάσεις κατά τον ύπνο ή το κάθισμα.
Διάγνωση της σκολίωσης.
Η σκολίωση γίνεται πιο εμφανής όταν σκύβουμε με τα χέρια χαλαρά και τα γόνατα ίσια. Σε αυτήν την στάση θα διακρίνεται μια προπέτεια (ύβος) στο ύψος της σκολίωσης. Στην όρθια στάση μπορεί να υπάρχει μια ασυμμετρία ύψους των ώμων όπως επίσης και μια ασυμμετρία του κορμού.
Η ακτινογραφία είναι μια χρήσιμη εξέταση τόσο για την μέτρηση της σκολίωσης όσο και για την παρακολούθηση της εξέλιξής της.
Πόσο φαίνεται η σκολίωσή μου;
Η σκολίωση μπορεί να φαίνεται και να απασχολεί περισσότερο αυτόν που την έχει παρά τους γύρω του.
Πρόγνωση.
Αυτοί που έχουν σκολίωση δεν πάσχουν περισσότερο από οσφυαλγίες σε σχέση με εκείνους που έχουν ευθεία σπονδυλική στήλη.
Οι ήπιες και μέτριες σκολιώσεις (<30ο ) στο τέλος της ανάπτυξης (18-20 ετών), δεν είναι πιθανό να εξελιχθούν με την ηλικία. Αντιθέτως μεγαλύτερες σκολιώσεις (>30ο ) είναι πιθανό να επιδεινωθούν.
Θεραπεία της σκολίωσης.
Οι ήπιες σκολιώσεις δε χρειάζονται θεραπεία.
Μεγαλύτερες σκολιώσεις σε παιδιά που ακόμη αναπτύσσονται χρειάζονται τακτική παρακολούθηση. Μετά το τέλος της ανάπτυξης επανεξέταση χρειάζεται μόνο αν η σκολίωση μεγαλώσει ή γίνει επώδυνη.
Η θεραπεία για μεσαίες και μεγάλες σκολιώσεις περιλαμβάνει:
1. Άσκηση (για να διατηρήσει την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι για να διορθώσει την παραμόρφωση).
2. Κηδεμόνας (Boston, Chenneau).
3. Χειρουργική επέμβαση.
Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την κατάλληλη θεραπεία στην περίπτωσή σας.
Τι είδους ασκήσεις να κάνω;
Ο σκοπός της άσκησης είναι η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης, ευλυγισίας και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης, όχι όμως διόρθωσης της παραμόρφωσης. Όλες οι ασκήσεις ελεύθερου σώματος (χωρίς βάρη) είναι κατάλληλες, όμως πιο χρήσιμες ασκήσεις είναι αυτές της διάτασης και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης. Μερικές ασκήσεις περιγράφονται σε αυτό το εγχειρήδιο. Ένας Φυσικοθεραπευτής θα μπορούσε να σας προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης.
Θα πρέπει να σταματήσω κάποιες δραστηριότητες;
Όχι. Δεν υπάρχει λόγος να περιοριστεί καμμιά δραστηριότητα λόγω της σκολίωσης. Μπορείτε να έχετε μια απολύτως φυσιολογική ζωή κάνοντας τα αγαπημένα αθλήματα ή δραστηριότητες.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΙΑΤΑΣΗΣ.
Για την διατήρηση/βελτίωση της πρόσθιας κάμψης (επίκυψης) της σπονδυλικής στήλης.
Γονατίστε στα τέσερα και κυρτώστε προς τα επάνω την μέση σας.
Για την διατήρηση/βελτίωση της οπίσθιας κάμψης (υπερέκτασης) της σπονδυλικής στήλης.
Γονατίστε στα τέσερα και κυρτώστε προς τα κάτω την μέση σας.
Ξαπλώστε με την κοιλιά κάτω (πρηνή θέση) στηριγμένοι στους αγκώνες σας.
Για την διατήρηση/βελτίωση της πλάγιας κάμψης της σπονδυλικής στήλης.
Για την διατήρηση/βελτίωση της κίνησης των ισχίων και των οπισθίων μηριαίων.
Ξαπλώστε με την πλάτη (ύπτια θέση) και με τα χέρια σας τραβήχτε το ένα γόνατο κόντρα στο στήθος. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Τοποθετήστε τα χέρια σας πίσω από το ένα γόνατο και σιγά-σιγά εκτείνετε το γόνατο. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ.
Για την ενδυνάμωση των μυών του κορμού.
Για την ενδυνάμωση των κάτω άκρων.
Στην όρθια θέση ανασηκώσρε το πόδι προς το αντίθετο χέρι. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Ανεβείτε και κατεβείτε ένα σκαλοπάτι. Ξεκινήστε με το άλλο πόδι.
Καθίστε και σηκωθήτε σε μια καρέκλα χωρίς να χρησιμοποιήσετε τα χέρια σας.
Σε όρθια θέση κρατήστε ένα βάρος (μπουκάλι νερό, τενεκεδάκι αναψυκτικού κ.ά.) και ανασηκώστε το πάνω από το ύψος του κεφαλιού. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Για την βελτίωση της γενικής φυσικής κατάστασης.
Κηδεμόνες σκολίωσης.
Αυτοί οι κηδεμόνες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν να αναπτυχθούν οι σπόνδυλοι στην σωστή κατεύθυνση και όχι σε παραμόρφωση. Είναι πιο αποτελεσματικοί σε ανθρώπους με μεσαίες σκολιώσεις (μεταξύ 20-45ο ) που ακόμη βρίσκονται στην ανάπτυξη. Οι κηδεμόνες αυτοί είναι λιγότερο χρήσιμοι σε μεγαλύτερες σκολιώσεις ή σε ηλικίες μεγαλύτερες των 18 ετών.
Οι κηδεμόνες αυτοί είναι εφαρμοστοί και φτιαγμένοι από λεπτό πλαστικό. Κατασκευάζονται στα μέτρα του σώματος σας και είναι επενδυμένοι από μαλακό υλικό για να είναι πιο άνετοι όταν τους φοράτε. Μπορούν να φορεθούν κάτω από τα ρούχα. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει πόσες ώρες την ημέρα να τον φοράτε. Πιθανώς να χρειαστεί να φορέσετε αυτόν μέχρι την σκελετική ωρίμανση που συμβαίνει συνήθως στην ηλικία των 17-18 ετών περίπου.
Εναλλακτικές θεραπείες.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θεραπείες όπως χειροπρακτική, φυσικοθεραπεία, ρεφλεξολογία, βελονισμός μπορούν να αλλάξουν την εξέλιξη της σκολίωσης.
Χειρουργική επεμβάση.
Η επιλογή για χειρουργική αντιμετώπιση λαμβάνετε ύστερα από ενημέρωση και συζήτηση με τον ενδιαφερόμενο βάση των ιατρικών δεδομένων αλλά και των προσωπικών επιθυμιών και απαιτήσεων. Ενδείξεις για χειρουργική αντιμετώπιση αποτελούν:
• Σκολιώση που επιδεινώνεται.
• Δυσκολία κατά την βαθιά εισπνοή λόγω του μεγέθους της σκολίωσης.
• Πόνος.
Ώφελος:
Ο σκοπός της επέμβασης είναι:
• Να σταματήσει την εξέλιξη της σκολίωσης.
• Να διορθώσει την παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης.
Επιπλοκές:
Δυστυχώς, όπως όλα τα χειρουργεία, παρόλο τις απαιτούμενες προφυλάξεις, και η χειρουργική διόρθωση ενέχει κινδύνους και επιπλοκές. Κάποιες από αυτές αναφέρονται στη συνέχεια:
1. Αιμορραγία κατά την διάρκεια της επέμβασης.
2. Τραυματισμός κάποιου νεύρου τυχαίνει λιγότερο από 1 στους 100 ανθρώπους.
3. Σε 10 από τους 100 ανθρώπους κάποια από τις βίδες της οστεοσύνθεσης που χρησιμοποιήθηκαν μπορεί να προκαλεί κάποιο πρόβλημα και να χρειάζεται επανατοποθέτηση.
4. Επιμόλυνση του χειρουργικού τραύματος μπορεί να συμβεί σε 1 από τους 100 ανθρώπους. Η αντιβιοτική θεραπεία συνήθως είναι αποτελεσματική.
5. Τραυματισμός της μήνιγγας (η μεμβράνη που περιβάλλει τον νωτιαίο σάκο). Συνήθως οι τραυματισμοί είναι μικροί και αντιμετωπίζεται με συντηρητική θεραπεία. Σε σοβαρότερους τραυματισμούς απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση (συρραφή) της μήνιγγας.
Επιστροφή στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες.
Αυτή είναι μια μεγάλη επέμβαση αλλά η ανάρρωση από το χειρουργείο είναι σχετική γρήγορη. Θα χρειαστεί να μείνετε περίπου μια εβδομάδα στο νοσοκομείο. Από την επόμενη ημέρα του χειρουργείου θα ξεκινήσει η κινητοποίησή σας με τον φυσικοθεραπευτή. Θα μπορείτε να επιστρέψετε στο σχολείο ή σε ελαφρές δραστηρότητες ύστερα από 3-4 εβδομάδες. Μπορείτε να επιστρέψετε σε ελαφρές αθλητικές δραστηριότητες, όπως κολύμβηση, ύστερα από 3 μήνες. Καλύτερα να αποφύγετε πιο απαιτητικά αθλήματα τουλάχιστον για 1 χρόνο.
